Paweł Ciołkiewicz w książce analizuje debatę publiczną w polskich mediach w latach 2000-2006 na temat wypędzeń - planów budowy Centrum przeciwko Wypędzeniom - odwołując się do perspektywy socjologicznej analizy dyskursu publicznego i umieszczając analizowane zagadnienie w sferze problematyki pamięci zbiorowej. Spór dotyczący wypędzeń jest istotny dla autora jako odzwierciedlenie procesów zastępowania historii przez pamięć zbiorową. Zdaniem autora z tej perspektywy przebieg sporu, w którym głównym wątkiem jest kontrowersja wokół traktowania źródeł historycznych i interpretowania przeszłości na podstawie nowych kryteriów, można potraktować jako jeden z przejawów uprawomocniania się nowego podejścia do przeszłości wynikającego z kwestionowania pozytywistycznego modelu historii. Ponadto, przebieg tego sporu ma znaczący wpływ na kształtowanie zarówno polskiej jak i niemieckiej pamięci zbiorowej (przeciwstawianej w książce świadomości historycznej). Walka o kształt pamięci zbiorowej jest ściśle związana z walką o tożsamość zbiorową oraz chęcią uzyskania odpowiedniego wsparcia dla procesów legitymizowania władzy. Początek gwałtownej debaty w Polsce związany był z inicjatywą Eriki Steinbach, przewodniczącej Związku Wypędzonych, przedstawioną w Bundestagu w czerwcu 2000 roku. Równoległym wątkiem sporu stała się kwestia roszczeń majątkowych: ze strony niemieckiej roszczenia dotyczyły majątków pozostawionych przez przesiedleńców, w odpowiedzi ze strony polskiej pojawił się postulat domagania się reparacji wojennych za szkody, jakie Polska poniosła w wojnie. Przyjęcie przez rząd niemiecki we wrześniu 2008 roku ustawy powołującej fundację Ucieczka, Wypędzenie, Pojednanie, której zadaniem stało się utworzenie muzeum, zakończyło pewien etap sporu.
.jpg)
czuly.jpg)
